ẹ̀jẹ̀ ríru

Ìmọ̀ nípa ẹ̀jẹ̀ ríru.

Ìtumọ̀ àwọn nọmba ẹ̀rọ ìfúnpá.

Nọmba àkọ́kọ́ dúró fún ìfúnpá sistoliki (systolic blood pressure) tàbí ìwọ̀n ríru ẹ̀jẹ̀ ní àwọn ìgbà ti ọkàn ba únlù. Èyí ni o tóbi jù nìnù àwọn nọmba méjì fun àyẹ̀wò ẹ̀jẹ̀ ríru.
Nọmba kejì, ti ìsàlẹ̀, ni ìfúnpá diastoliki (diastolic blood pressure) tàbí ìwọ̀n ríru ẹ̀jẹ̀ ní àárín ọkàn lílù.
Ìfúnpá t’ó ṣe dédé ni sistoliki t’ó kéré ju 120 (ọgọ́fà) ati diastoliki t’ó kéré ju 80 (ọgọ́rin).
Aisan ẹ̀jẹ̀ ríru túmọ̀ si ìfúnpá sistoliki 130 (àádòje) àti jùbẹ́ lọ tàbí diastoliki 80 àti jùbẹ́ lọ.

Tètè rí dókítà rẹ fún àyẹ̀wò àti ìtọ́jú ẹ̀jẹ̀ ríru.

Joko si ori àga onítẹlọ́rùn ki o si fi ẹsẹ̀ tẹ’lẹ̀.
Wọ ìbọpá ẹ̀rọ ìfúnpá si apà ọ̀tún tàbí òsì kó se dédé pẹ̀lù àyè ọkàn.
Ṣàtúnṣe ìbọpá ki ó mọ́ra pẹ̀lu apa láì fa ìnira.
Tan ẹ̀rọ ìfúnpá láti bẹ̀rẹ̀ àyẹ̀wò.

Àwọn ipele ọ̀nà ẹ̀tọ́ láti ṣe ìbẹ̀wò ìfúnpá rẹ.

Àwọn okùnfà ẹ̀jẹ̀ ríru tí a lè túnṣe.

Sìsanra.

Gbìyànjú láti ṣe eré ìdárayá tàbí iṣẹ́ tí ó lè fa ìlàágùn fún wákàtí kan lójojúmọ́.

Àwọn oúnjẹ oníyọ̀.

Dín iyọ̀ kù nínú oúnjẹ.

Ọtí.

Àmujù ọtí tàbí ẹmu.

Sìgá àti tábà.

Má ṣe mu sìgá tàbí tábà rárá.

Àrùn ìtọ̀ súgà.

Àrùn ìtọ̀ súgà le fa ẹ̀jẹ̀ ríru.

Àìní ìfọ̀kàn balẹ̀.

Àpọ̀jù aápọn tàbí àìní ìfọ̀kàn balẹ̀.

Jọ̀wọ́ lo àwọn òògùn rẹ dédé kí o si rí dókítà rẹ láti ìgbà dé ìgbà. Bá dókítà rẹ sọ̀rọ̀ kí o tó lo òògùn tuntun, ti òyìnbó tàbí ìbílẹ̀.

Àwọn okùnfà ẹ̀jẹ̀ ríru tí kò ní àtúnṣe.

Ọjọ́ orí.

Bí a ṣe úndàgbà si ni ìwọ́pọ̀ ẹ̀jẹ̀ rìru. Àwọn ọmọdé lè ní àrùn yí ṣùgbọ́n, óṣọ̀wọ́n.

Ìtàn ìdílé.

Ẹ̀jẹ̀ ríru wọ́pọ̀ lára àwọn tí òbí wọn nì àrùn yí.

Ọkùnrin tàbí obìnrin.

Títí dé ọmọ ọdún 64 (ẹ̀rin lé lọ́gọ́ta), ẹ̀jẹ̀ rìru wọ́pọ̀ lára ọkùnrin ju obìnrin lọ. Ṣùgbọ́n láti ọmọ ọdún 65 (àrún lé lọ́gọ́ta), ẹ̀jẹ̀ rìru wọ́pọ̀ lára obìnrin ju ọkùnrin lọ.

Àìsàn kíndìnrín.

Àìsàn kíndìnrín lè fa ẹ̀jẹ̀ ríru.

*Àwọn ewu ẹ̀jẹ̀ rìru.

Ewu únlá ni ẹ̀jẹ̀ ríru fún gbogbo ẹ̀yà ara. Ní pàtàkì jùlọ:

Ọpọlọ: Àrùn rọpá-rọsẹ̀ tàbí stroke jẹ́ ìkan lára àwọn ìjàmbá ọpọlọ tí ó le ṣẹlẹ̀ nítorí ẹ̀jẹ̀ ríru tí a kò bá tọ́jú.

Ojú: Àìríran dédé àti Ìfọ́jú.

Ọkàn: Ìkùnà ọkàn (heart failure) àti ìgbókìtì ọkàn (heart attack) únfa ikú òjijì.

Kíndìnrín: Àìsàn kíndìnrín.

Àìlè gbéra pẹ́pẹ́.

Iṣọn-ẹ̀jẹ̀: Líle koko àwọn iṣọn-ẹ̀jẹ̀ ara.

*Ewu àwọn ìjàmbá yi ga lọ́pọ̀lọ́pọ̀ si fún éníyán t’ó ní àrùn ṣúgà pẹlu ẹ̀jẹ̀ ríru.

Darapọ mọ wa loni

Kiliki síbí nípa àrùn àtọ̀gbẹ.