Menene ciwon sukari?
Tsarin narkewa yana juya yawancin abinci da muke ci zuwa sukari. Glucose shine man da jiki yake bukata don kuzari da aiki na yau da kullum. Rashin isa ko rashin insulin yana haifar da tarin glucose a cikin jiki wanda ke haifar da ciwon sukari da kuma hadarin da ke tattare da shi.
Insulin wani sinadarin hormone (halin insulin) ne wanda aka samar dashi a cikin pancreas, kuma babban aikin shi shine samar da sinadarin glucose a cikin jini domin amfanin dukkan kwayoyin halittar jiki.
Babu kunya a cikin wannan cutar, kuma zaka iya rayuwa mai tsawo da lafiya ta hanyar aiki tare da likitanka, cin abinci da ya dace, motsa jiki da kuma allurar insulin.
Ciwon suga na daya (type 1 diabetes).
Wannam cuta tana faruwa ne a kowane zamani da girma. A cikin ciwon sukari irin na daya, jiki baya samar da insulin.
Bayyanuwar cututtaka.
-
Gajiya.
-
Yawan yin fitsari.
-
Ƙara yunwa.
-
Ƙara ƙishirwa.
-
Rage nauyi.
Ciwon suga na biyu (type 2 diabetes).
Wannan shine mafi yawan ciwon suga. Wato, jiki baya yin isasshen insulin ko kuma baya iya amfani dashi yadda yakamata. Yawanci yakan bayyana ne bayan shekara arba’in (40 years old) duk da cewa ana iya gani ko samun sa a cikin yara.
Kwayar cututtuka.
Yawancin lokaci ya kan faru akan lokoci kuma yana da saukin gafartawa.
-
Rauni da kasala.
-
Fata mai bushewa da kaikayi. Hannaye da ƙafa suna zugi.
-
Kamuwa da cuta.
-
Rashin dubawa (gani).
-
Rauni ciwo mai rauni ko tsanani.
-
Yawan yin fitsari.
-
Ƙara yunwa.
-
Ƙishirwa na karuwa.
Mata fiye da shekaru talatin masu tarihin iyali na ciwon sukari suna da babbar haɗarin kamuwa da ciwon sukari a cikin ciki.
Ciwon sukari a ciki (gestational diabetes).
Ya faru ne ga wasu mata a lokocin daukar ciki, yawanci a tsakanin watan shida da bakwai na ciki. Yawancin waɗannan mata na iya haifar da ciwon sukari na biyu (type 2 diabetes) na gaba a rayuwa.
Da fatan za a sha magungunnan ka daidai kuma ka ga likitanka lokaci-lokaci. Yi magana da likintanka kafin shan wani sabon magani. Hakanan, duba HbA1c kowane wata uku.
Alamomin ciwon suga.
Hemoglobin A1c gwajin jini ne wanda ke nuna matsakancin sukarin jini akan lokacin da ya kai watani uku kasal. Lokacin da matakin sukarin jini ya yi yawa, yawan aɗaɗin kwayoyin sukari da ba a saba gani ba suna haɗe da jan jinin jini. Wannan yana haɓaka matakin HbA1c. Idan kana ciwon sukari, ka nemi likitanka da matakinka na HbA1c duk bayan watani bai kai 7%.
Ganewar asali na ciwon sukari.
Mafi kyau ko al’ada jini sukari:
Azumi sukarin jini kasa da 5.5mml/L (100mg/dl).
Bazuwar sukarin jini kasa da 7.8mml/L (140mg/dl).
Kafin-ciwon sukari (prediabetes):
Azumi sukarin jini tsakanin 5.5-6.9mml/L (100-125mg/dl).
Bazuwar sukarin jini tsakanin 7.8-11mml/L (140-199mg/dl).
Ciwon sukari:
Azumi sukari jini na 7mml/L (126mg/dl) da ƙari ko, rashin karfin sukarin jini na 11.1mml/L (200mg/dl) da ƙari.
Dole ne a maimaita sakamako mara kyau a rana daban don yin ganewar asali.
Alamomin karancin sukarin jini.
Wannan na iya faruwa lokacin da kuka ɗauki abinci kaɗan ko kumo tsallaka abincin, yi amfani da insulin mai yawa ko kwayoyin masu ciwon sukari. Ba zato ba tsammani kuma yana iya mutuwa.
Tabbatar cewa kana da abinci a gabanka kafin amfani da insulin ko kusa idan ba shan kwayoyi masu ciwon sukari ba. Shirya abincinku a kusa da magungunanku.
Bincika yawan jininku nan da nan. Idan ba zaku bi tawata hanya ta cin abinci ko abin sha mai kunshe da sukari.
Maganin ciwon sukari.
Ku zauna tare da likitanku don tattauna mafi kyawun zaɓin magani wanda ya dace da ku.
Ciwon sukari ana magance shi da allurar insulin ko kwayoyin magani, ko duka biyun.
Motsa jiki a kai kuma a guji kiba.
Daina shan taba.
Guji yawan shan giya.
Kula da hawan jini da cholesterol.
Abinci ga masu ciwon sukari.
Miya: Duk kayan lambu, agushi, kubewa, kuka, moringa.
Tuwo: Tuwon ayaba, tuwon gero, tuwon dawa, tuwon masara.
Abincin da ba tuwo ba: Moi-moi, kosei, wake, fura, ayaba wadda bata cika ba, kwai, burodi alikama, launin ruwan kasa shinkafa.
Abun ciye-ciye: Kwakwa, gyada, pear, cuku.
Abin sha ba tare da sukari ba: Sobo, madara, nono, kunu gero ko na dawa, yogurt.
Ku ci 'ya'yan itace a matsakaici saboda suna da sukari. A guji ruwan 'ya'yan itace.
Kuna iya kauce wa duk rikitarwa na ciwon sukari kuma kuyi rayuwa ta yau da kullum ta hanyar kula da cutar, ku kuma yi aiki tare da likitanku. Mun kasance a nan don taimakawa kuma ba ku kadai ba.
